Teelt - ZeewierWijzer

Zeewier wordt al heel lang geconsumeerd. Tot de late middeleeuwen werd zeewier vooral in het wild verzameld. Daarna startte men in Japan met de eerste teelt van zeewier. Bij het plaatsen van hekken voor visvangst werd namelijk ontdekt dat zo ook wieren, die zich aan de hekken hechtten, makkelijk konden worden geoogst. Landen in Azië (Japan, China en Korea) waren de eersten die zich gingen specialiseren in de verbouw van zeewier. Door de groei van de wereldbevolking en de bijbehorende uitdagingen onderzoekt nu ook het waterrijke Nederland de mogelijkheden naar het telen van zeewier in onze eigen wateren:

NEDERLAND

In de Oosterschelde in Zeeland was vanaf het begin van 2011 een test locatie voor de zeewierteelt. Deze is 56×10 meter groot en ligt buitendijks bij het natuurgebied de Schelphoek op Schouwen-Duiveland.

Onderzoekers bestudeerden daar de prestaties (groei, samenstelling etc.) van verschillende zeewiersoorten onder natuurlijke teeltomstandigheden, zonder last te hebben van de extreme weersomstandigheden op de Noordzee. In eerste instantie betrof het drie (inheemse) soorten: Laminaria digitata (vingerwier), Saccharina latissima (suikerwier) en Ulva lactuca (zeesla).

Er werden tests gedaan met verschillende materialen waaraan wieren zich kunnen hechten. Ook wilde men onderzoeken hoe zeewier behandeld kan worden (bijvoorbeeld door droging) voordat het naar het land wordt getransporteerd. In eerste instantie richtte het onderzoek zich op de teelt van zeewier als eiwitbron voor visvoer. Zodra er voldoende informatie is, zou men een experimentele zeewierboerderij kunnen opzetten voor de Nederlandse kust.

Bij de ontwikkeling van de zeewierteelt werken onderzoeks-, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven nauw samen. Voor een foto-reportage van de testlocatie kunt u hier klikken.

Volgend op de positieve ervaringen heeft Zeewaar in 2013 de eerste duurzame zeewierboerderij in Nederland in de Schelphoek gevestigd. In 2022 werd het bedrijf verkocht aan The Seaweed Company, dat als missie heeft om het potentieel van zeewier te ontwikkelen als bijdrage aan een gezond en duurzaam voedselsysteem.

Sinds 2020 is ook de Dutch Seaweed Group bezig met de teelt van zeewier in Nederlandse open wateren. Deze producten zijn ook te koop.

De Northsea Farmers is een overkoepelende organisatie die samen met anderen een duurzame zeewier industrie wil ontwikkelen in Europa. Met meer dan 100 (inter)nationale leden wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van en met zeewier.

Duurzame teelt

Japan, China en Korea hebben al veel langer ervaring met het verbouwen van zeewier. Naarmate de vraag naar zeewier toenam werd de teelt ook steeds intensiever met alle gevolgen van dien voor de natuur. Kennis van het wier en de leefomgeving is essentieel om de teelt in goede banen te leiden.

De zee is het laatste grote ecosysteem van de wereld maar heeft veel van mensen te verduren. Het zou wijs zijn de lessen uit de landbouw op zee toe te passen, en ons vanaf het begin in te spannen voor een duurzame zeewierteelt. Zo is het belangrijk de locaties voor de teelt heel zorgvuldig te kiezen. Kwetsbare ecosystemen, zoals mangrovekusten en “upwelling” zones, waar voedselrijk water omhoog komt en de biodiversiteit soms duizelingwekkend is, moeten worden ontzien. In Nederland wordt er vanaf het begin gekeken naar de effecten die zeewierteelt zou kunnen hebben op de omgeving.

Verzuring van de zeeën

Wellicht kan de zeewierteelt een bijdrage leveren aan het tegengaan van de verzuring van de zeeën. Deze treedt op als gevolg van de opname van kooldioxide door de zeeën; door deze kooldioxide te binden kan zeewier de verzuring enigszins temperen.
Het mooiste zou zijn om met zeewierteelt ook een deel van de nutriënten af te vangen die ten gevolge van menselijke activiteiten in de mariene omgeving terecht komen. Zo kunnen we wellicht een deel van de 30 miljoen ton aan fosfaten uit kunstmest en wasmiddelen terugwinnen die nu via rivieren de zee in stromen. Juist omdat zeewier effectief ammonium, nitraat en fosfaat opneemt kan het een stabiliserend effect hebben op het ecosysteem in viskwekerijen. Dit maakt zeewierteelt in combinatie met aquaculturen erg interessant.
De steeds groter wordende belangstelling voor zeewier kan er ook voor zorgen dat men gebruik gaat maken van grote kweekbassins op het land en misschien zelfs van reactoren waarin met genetische modificatie en onder kunstmatige omstandigheden op efficiënte en economische wijze zeewier verbouwd gaat worden.

Wereldproductie

De zeewier industrie verschaft een grote variëteit aan producten, waarvan de totale handelswaarde in het jaar 2004 op ca. US$ 6 miljard werd geschat met een totale markt consumptie van ca. 11 miljoen ton zeewier (vers gewicht) jaarlijks (in 1990 US$ 250 miljoen en 3,2 miljoen ton). China neemt daarvan zo’n 60% voor haar rekening (vooral het kelp Laminaria japonica), waarna Korea, Japan, Chili en Indonesië volgen. Het Verre Oosten heeft ongeveer 90% van de totale zeewier productie in handen. In Europa zijn het vooral Noorwegen en Frankrijk waar veel zeewier wordt geteeld. Ongeveer 60% van de totale zeewierproductie wordt verbouwd, de rest in het wild geoogst. Bruin zeewier is de meest geteelde wiersoort (ca. 70%). Wanneer zeewieren op ethische wijze en van ongerepte kustwateren worden geoogst, is er geen probleem met vervuiling. Verantwoorde bedrijven die zeewier oogsten, testen hun producten regelmatig om de zuiverheid ervan te kunnen garanderen.

De steeds groter wordende belangstelling voor zeewier kan er voor zorgen dat men gebruik gaat maken van grote kweekbassins op het land en misschien zelfs van reactoren waarin met genetische modificatie en onder kunstmatige omstandigheden op efficiënte en economische wijze zeewier verbouwd gaat worden.